Limburgs gras met groeien

Gepubliceerd in: Algemeen Dagblad

Limburgs gras moet groeien

Maastricht - Agrarische werkzaamheden in het diepste zuiden van ons land zijn voortaan aan strenge restricties gebonden. De provincie Limburg wil het gras blijvend laten groeien, de boeren in het heuvelland mogen hun akkers niet uitbreiden. De maatregel, die afgelopen maandag met onmiddellijke ingang werd afgekondigd, dient om de bodemerosie te bestrijden. Wateroverlast en modderstromen richtten de laatste jaren voor miljoenen guldens materi"ele schade aan.

En de boer, hij ploegde voort, dat gezegde is in zuid-Limburg niet langer van toepassing. Gedeputeerde Ger Driessen heeft met de Limburgse Land- en Tuinbouw Bond (LLTB), het waterschap en de gemeenten een convenant uitgewerkt. ,,Deze ellende mag niet terugkeren'', meent de provinciaal politicus. ,,Die problemen kwam jaar in, jaar uit terug en er zat weinig voortgang in het verhaal. Nu zijn er gerichte afspraken tussen de betrokken partijen gemaakt.''

Bij overvloedige regenval werd een dorp als Etzenrade ernstig gedupeerd. Het water uit de heuvels stroomde in sneltreinvaart richting de lager gelegen gebieden, spoelde aarde los, waardoor huizen onder een dikke laag blubber werden bedolven. Waar in het westen van de provincie Maas-dorpen als Borgharen en Itteren ruim op tijd worden gewaarschuwd voor het wassende water en passende maatregelen kunnen treffen, is de chaos elders in Limburg na een hoosbui niet te voorzien. ,,Het kan in twee uur gebeurd zijn'', aldus Driessen.

Beleidsmedewerker John Tobben van de LLTB zag het eind jaren negentig met eigen ogen gebeuren. ,,Het zijn buien die volgens berekeningen eens in de honderd jaar moeten voortkomen. Na een stilte van tien jaar, kregen we ze nu drie winters op een rij. In Etzenrade kwam het water in 1998 met decimeters tegelijk door de straten stromen, tot wel een meter hoog, zandzakken voor de deuren hielpen niet. In een uur tijd viel er in het heuvelland vijftig millimeter regen. Na enkele minuten is de bodem dan verzadigd, kan het rioleringsstelsel de overlast niet meer aan, stromen de beken over. Omdat steeds meer straten zijn geasfalteerd, wordt het water nergens meer gestopt.''

De geploegde voren voor de teelt van aardappelen en suikerbieten worden dan snel stromende kanalen. Gras vormt een remmende factor, houdt de aarde in het water vast, zodat de overlast aanzienlijk wordt beperkt. Daarom is nu een verbod ingesteld op het zogenaamde ,scheuren', het omploegen van grasland tot akkers. Op de naleving wordt scherp toegezien, satellietfoto's geven feilloos aan of er veranderingen in een landschap plaats vinden. Voor de overtreders dreigden forse boetes. Indien erosie-bestrijdende maatregelen worden getroffen, is ontheffing mogelijk. Tobben: ,,Dan denken we bijvoorbeeld aan bufferbassins om het water op te vangen of het telen van gewas dat dient als bodembedekking.''

Ook de akkerbouwers zijn gebaat bij een gedegen oplossing, hun vruchtbare l"oss is niet gediend bij een modderlaag. ,,Er zullen best wat boeren zijn, die niet blij zijn met deze maatregel'', aldus de provincie-bestuurder. ,,Maar het overgrote deel ziet de noodzaak er wel van in.''

Landbouwman Tobben: ,,Deze verordening komt voort uit onze eigen gelederen. Eerst van het landbouwschap, sinds dat werd opgeheven, is nu het hoofdproduktschap akkerbouw (HPA) verantwoordelijk. De boeren moeten kiezen uit twee kwaden. Als het aan de bestemmingsplannen van de verschillende gemeenten moet worden overgelaten, is er nog meer onduidelijkheid.''

Met het handhaven van grasland is de rundvee-sector gediend. Die kreeg (ook) in zuid-Limburg intensieve klappen te verwerken.. ,,De melkveehouderij heeft het niet gemakkelijk'', aldus woordvoerder Tobben. ,,Er zijn de laatste jaren vele van deze bedrijven verdwenen. In het heuvelland kun je geen kavels van tien aaneengesloten hectaren maken om de koeien en schapen te laten grazen. Verder was er sprake van stankoverlast bij bedrijven die in dorpskernen waren gevestigd. Deze sector willen we graag overeind helpen, zo weinig mogelijk beperkingen opleggen.''

De 1 juli-stop is een tijdelijke maatregel, een begin van meer regelgeving, die ook voor de akkerbouwers ruimte tot verdere ontplooiing biedt. De leden van de stuurgroep, die de afspraken voorbereidde, namen een kijkje in omringende gebieden als de Duitse Eifel, waar soortgelijke problemen aan de orde van de dag zijn. Driessen: ,,We zijn op percelen geweest waar goede maatregelen waren getroffen, maar ook in gebieden waar dat niet zo was. De verschillen waren heel duidelijk zichtbaar.''

In de materie ligt ook een rol voor de Europese Gemeenschap, vindt de Limburgse politicus, die landbouw, waterbeleid en handhaving in zijn portefeuille heeft. ,,In zuid-Europa krijgen boeren bepaalde subsidies als ze grasland handhaven. Hier in ons land krijgen boeren een extra vergoeding als ze mais verbouwen. Nu is dat een gewas dat niet snel water tegenhoudt en bovendien niet een al te fraai gezicht is, maar die gedachten zijn het zeker waard om te onderzoeken. Het overleg daarover met het ministerie bevindt zich nog in een beginfase.''